جهل مرکب از همین سنخ است. ما در بحث شناخت شناسی ثابت میکنیم که بهترین علم، علم الیقین هست. خود یقین مراحلی دارد؛ علم الیقین ، عین الیقین و حق الیقین . این سه تا کلمه مبارکه در قرآن آمده است. میگویند ما به دنبال یک حیات معقول هستیم ، تمام علما ، تمام دانشمندان به دنبال یک زندگی معقول هستند. زندگی که عقل آن را امضا کند والا زندگی که عقل امضا نمیکند همان زندگی حیوانی است . چهرههای ماندگار وقتی از آنها می پرسند اگردوباره در زندگی برگردید دوست دارید چکار کنید قریب به اتفاق می گویند دوباره همین کار را می کنیم علتش این است که چون مردم به به، چه چه میگویند . این منیت انسان را ارضا میکند.این بزرگترین شیطان نفس انسان است که انسان را گول میزند.، عرفان این است که شما کارتان را تقدیم کنی به خداوند . کار برای خدا یعنی کیف من در آن هیچ اثری ندارد ، بسیاری از افراد گناهکار خودشان را اینطوری نشان می دهند روزه نمیگیرد
دستور خدا را زیر پا میگذارد ولی برای اینکه خودش را ارضا کند خرجی میدهند . این برای خدا نیست اما وقتی کار برای خدا باشد این میشود عرفان مقربین ، میشود عرش. عرش فقط برای کسانی است که خادم خدا هستند نه خادم هوای نفسشان، نه خادم لذتهای شخصیشان. هر جا تشخیص خودت بود بدان هوای نفس آمده است. اگر برای خدا کار را کردی و تقدیم به خدا کردی تو جز سالکان عرفان مقربین هستی، خدا تو را دوست دارد تو هم خدا را دوست داری. این کار میشود روح داشتن، جهت الهی داشتن، منیت درش نیست. ما میگوییم . وقتی در یک جامعهای، یک اجتماعی به خاطر گل زدن فوتبالیستشان در خیابانها میریزند و میرقصند ولی به خاطر پیروزیشان در بدست آوردن فرمول سلولهای بنیادی یک لبخند هم نمیزنند این معلوم است عقب ماندگی است اگر یک رئیس جمهوری بیاید کاری کند که مردم در ناز و نعمت باشند ولی یک رئیس جمهور دیگر بیاید کاری کند که مردم در ناز و نعمت نباشند ولی خدمت کند ، وقتی مردم فرهنگ نداشته باشند او را میپذیرند. مردم به امیرالمؤمنین میگفتند بابا ما سه تا خلیفه داشتیم قبل از تو همه در ناز و نعمت بودیم بعد از پیامبر ما زندگی کردیم همه رفاه داشتیم تو 4 سال نیامده 3 تا جنگ کردی؛ جنگ صفین، جنگ جمل. وقتی شعور نباشد نگاه نمیکنند. بعد هم ایشان را کشتند علی دارد شما را بیدار میکند، وقتی جهالت باشد، وقتی در یک جامعهای بیفکری باشد، بیفرهنگی باشد سوار میشوند زندگی معقول شناختی است که بر این اساس باشد . اینها ملاکهای عقلی ، ملاکهای شناختی ، ملاکهای معرفتی دارد. مردم ظاهر را نگاه میکنند. مثلا میگویند : این آقا چقدر صدای قشنگی دارد، یک حالت عرفانی به من دست میدهد. این شیطان است دارد میخواند. کسی که میآید قرآن میخواند با صدای قشنگ ولی آیه قرآن را زیر پایش میگذارد قرآن دارد او را لعنت میکند، آن زشتترین
صداهاست. اهل دنیا نمیفهمند، اهل عرفان میفهمند که باطن این صدا شیطان است، اهل معنا میفهمند که باطن این صدا شیطان است. این صدا زشتترین صداهاست. تا در جامعه عوام باشد عوامفریب هم هست. آن کسی به مردم خدمت میکند که بیاید عوامیت را از مردم ببرد و ما در عرفان مقربین این کار را داریم میکنیم. (چه بسا تلاوت کننده قرآن که قرآن لعنتش میکند)رئیس جمهور امریکا برای اینکه مردمش به او رای بدهند میرود پیش یک هم جنس باز و عکس میاندازد که هم جنس بازها به او رأی بدهند. رئیس جمهورها میگویند اگر ما بیاییم ارزانی میآوریم ، وعده میدهند. اما امیرالمؤمنین میگفت میخواهید به من رأی بدهید میخواهید ندهید. من بیایم حق مظلوم را از کابین زنهایتان در میآورم، این میشود تبلیغ الهی و دینی. مردم باید دقت کنند گول عوام فریبها را نخورند. آیا میدانید صدای خوب با صدای بد از نظر قرآن چیست؟ ﴿...إِنَّ أَنكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ﴾ «... بدترين آوازها بانگ خران است» علتش این است که خر در دو موقع صدایش بلند میشود؛ یکی در موقع شهوت جنسیاش، یکی در موقع شهوت شکمیاش . پس نیتها و آن جهتهاست که معلوم میکند که این صدا خوب است یا این صدا خوب نیست. کسی که صدایش بد اما نیتش پاک باشد و برای خدا بخواند او از نظر فرشتگان خدا زیباترین صدا را دارد. همین آقایی که صدای قشنگی دارد و شیطانی هست ، همین آقا روز قیامت میبینید که چه صدای وحشتناکی دارد چرا ؟ چون حکم در قیامت حکم باطن است، حکم ظاهر نیست. باطن ظاهر میشود اگر عمل تو نور داشته باشد زیباست، نور نداشته باشد زیبا نیست. (اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِیِّ رَحْمَتِكَ وَ كَلِمَهِ نُورِكَ وَ أَنْ تَمْلَأَ قَلْبِی نُورَ الْیَقِینِ وَ صَدْرِی نُورَ الْإِیمَانِ وَ فِكْرِی نُورَ النِّیَّاتِ وَ عَزْمِی نُورَ الْعِلْمِ وَ قُوَّتِی نُورَ الْعَمَلِ وَ لِسَانِی نُورَ الصِّدْقِ وَ دِینِی نُورَ الْبَصَائِرِ مِنْ عِنْدِكَ وَ بَصَرِی نُورَ الضِّیَاءِ وَ سَمْعِی نُورَ الْحِكْمَهِ وَ مَوَدَّتِی نُورَ الْمُوَالاَهِ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عَلَیْهِمُ...)